نهاد های تحت نظارت سپاه ـ قرارگاه خاتم الانبیاء
سابقه تاسیس «قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء» به سال ۱۳۶۸ باز می گردد که با فرمان مورخ ۲۳ آذر ۱۳۶۸ «علی خامنهای»، رهبر جمهوری اسلامی و فرمانده کل قوای مسلح جمهوری اسلامی اجازه تاسیس و فعالیت یافت. این نهاد اقتصادی با استناد به اصل ۱۴۷ قانون اساسی که دولت را موظف به استفاده از تجهیزات فنی ارتش در کارهای امدادی، آموزشی، تولیدی و جها دسازندگی کرده است، تشکیل شد. در قانون اساسی صرفا به نام ارتش اشاره شده ولی مدافعان تشکیل این قرارگاه به ماده ۱۰ اساسنامه سپاه اشاره دارند که «مشارکت در عملیات امدادی به هنگام بروز بلایا و حوادث و انجام خدمات امدادی، آموزشی، تولیدی و جهادسازندگی به درخواست دولت» را از ماموریتهای سپاه دانسته است. در دوران تولد این نهاد، دولت مستقر با هدف بهرهگیری از توان عمرانی این نهاد برای توسعه سازندگی کشور، رویکرد حمایتی از تاسیس قرارگاه خاتمالانبیاء داشت.
بر اساس اعلام مسئولان، این قرارگاه، ۱۷۰هزار نیروی انسانی دارد که حدود ۳۰ هزار نفر آنها نیروی رسمی قرارگاه هستند. همچنین یک میلیون نفر نیروی کار هم به طور غیرمستقیم با این قرارگاه همکاری میکنند. قرارگاه خاتم الانبیاء در حال حاضر پروژههای زیر ۱۰۰ میلیارد تومان را به عنوان پیمانکار نمیپذیرد و با ۵ هزار پیمانکار خصوصی در حال همکاری است. مدیران این قرارگاه مدعی هستند که تاکنون بیش از ۲۵۰۰ پروژه عمرانی و اقتصادی را اجرا کردهاند.
در طول دهه گذشته، به ویژه در طول هشت سال دولت «محمود احمدینژاد» (۱۳۸۴-۱۳۹۲) قرارگاه خاتمالانبیا موفق شد بسیاری از پروژههای اقتصادی و عمرانی را در یک فضای غیررقابتی و با ترک تشریفات منعقد کند و با شدت گرفتن تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران، این قرارگاه به سمت پروژههای کلان نفت و گاز متمایل شد تا جای شرکتهای خارجی که از ایران رفته بودند را پر کند. این فرصت ویژه، یک بستر مناسب برای تبدیل شدن قرارگاه خاتمالانبیا به یک غول اقتصادی و مهمترین پیمانکار داخل ایران فراهم کرد. پروژه راهاندازی لوله گاز از عسلویه به سیستان و بلوچستان به ارزش یک میلیارد و سیصد میلیون دلار و پروژه ساخت فازهای پانزده و شانزده «چاه نفتی پارس جنوبی» یه ارزش دو میلیارد و پانصد میلیون دلار از نمونه پروژههایی هستندکه در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد با ترک تشریفات به خاتم الانبیا واگذار شدند.
قرارگاه خاتمالانبیا در حال حاضر به عنوان یکی از ۸ نهاد دارای صلاحیت برای همکاری بینالمللی شناخته شده است. هفت نهاد دیگر دارای صلاحیت عبارتند از: «شرکت پتروپارس»، «مهندسی و ساختمان صنایع نفت OIEC»، «انرژی دانا»، «توسعه پترو ایران»، «گروه مپنا»، «سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» و «ستاد اجرایی فرمان امام».
این قرارگاه در سالهای اخیر در کشور عراق هم پروژههایی در حوزه گاز، تصفیه خانه، ساخت و توسعه اماکن مذهبی انجام داده است.
اعضای جذب شده توسط قرارگاه در بدو ورود باید «میثاقنامه سازندگی» امضا کنند. دانشجویان فارغالتحصیل هم میتوانند به جای دوره سربازی در این قرارگاه پروژه تحقیقاتی انجام دهند. از سال ۱۳۹۳ قرارگاه خاتم الانبیا و سایر نهادها و شرکتهای وابسته به نیروهای مسلح و به همراه دیگر بنگاههای اقتصادی زیر نظر رهبری ملزم به پرداخت مالیات شدهاند ولی طبق اظهارات مسئولین دولتی، قرارگاه و زیر مجموعههای آن یا مالیات کافی نمیپردازند و یا از پرداخت مالیات اجتناب میورزند. در زیرمجموعه این قرارگاه قرارگاه «سازندگی نوح»، «سازندگی کربلا»، «سازندگی کوثر» ، «سازندگی قائم» و «گروه سازندگی سپانیر» قرار دارند.
تنها نهاد ناظر داخلی بر فعالیتهای قرارگاه خاتمالانبیاء، «سازمان حفاظت اطلاعات سپاه» است و سایر نهادهای نظارتی حق نظارت و درخواست گزارش عملکرد از این قرارگاه ندارند. قرارگاه خاتمالانبیا از سال ۱۳۸۹ تحت تحریم دولت آمریکا قرار دارد. این قرارگاه در حوزههای نفت، گاز و پتروشیمی، آب و نیرو، بنادر و سازههای ساحلی، حمل و نقل، ارتباطات و فناوری اطلاعات، معادن و صنایع معدنی، ابنیه، کشاورزی، سلامت، محیط زیست، ساخت ماشین آلات و تجهیزات، تامین کالا، فرهنگی، محرومیتزدایی مشغول به فعالیت است.
- فرماندهی و ساختار:فرمانده کل سپاه، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا است و فردی به عنوان جانشین خود منصوب میکند که در عمل، فعالیتهای فرمانده قرارگاه را انجام میدهد. سیاستگذاری حضور قرارگاه در طرحهای اقتصادی توسط فرمانده کل سپاه تعیین میشود. «محمد وفایی»، «محمدباقر قالیباف»، «یحیی رحیم صفوی»، «محمدعلی جعفری»، «عبدالرضا عابد»، «رستم قاسمی»، «ابوالقاسم مظفری شمس»، «عبادلله عبداللهی» و «سعید محمد» فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا بودهاند. در زیرمجموعه فرمانده قرارگاه خاتمالانبیاء، معاونت فرهنگی و تبلیغات، معاونت گزینش، معاونت سیاسی، معاونت آموزش و نیروی انسانی و معاونت بازرسی فعالیت دارند. نماینده ولی فقیه در قرارگاه، توسط نماینده ولی فقیه در سپاه منصوب میشود.
- حوزههای فعالیت
حوزه نفت، گاز و پتروشیمی: قرارگاه خاتمالانبیا از سال ۱۳۷۸ وارد این حوزه شده و اکنون بزرگترین پیمانکار حوزه نفت و گاز کشور محسوب محسوب میشود.
حوزه عمران، صنعت و معدن: قرارگاه خاتم الانبیا در حوزه راه و شهرسازی، آب و نیرو، ارتباطات و فناوری اطلاعات، معادن و صنایع معدنی، بهداشت و درمان، ساخت ماشین آلات فعالیت دارد.
حوزه کشاورزی: قرارگاه خاتمالانبیا در حوزه انتقال آب، شبکه آبیاری، تعاونیهای کشاورزی و کشت محصولات کشاورزی فعال است.
حوزه محرومیتزدایی: قرارگاه خاتمالانبیا در مناطق همجوار پروژههایی که در دست اجرا دارد، به طور معمول اقدام به انجام پروژههای فرهنگی، آموزشی و عمرانی میکند. ساخت مسجد، مدرسه، مصلی و دارالقرآن، مسکن، خانه بهداشت و سرویسهای بهداشتی، پروژههای راه و پلسازی، آبرسانی، مراکز ورزشی، پروژههای کشاورزی مانند پرورش ماهی، توزیع مواد غذایی، کمک به تامین جهیزیه و درمان بیماران، اعزام خانوادهها به مکانهای مذهبی و همکاری با حوزه علمیه برای رونقدهی به مساجد، از جمله دستورکارهای سپاه برای محرومیتزدایی است. بخش فرهنگی و آموزشی این فعالیتها تحت نظر نمایندگی ولی فقیه در قرارگاه و معاونتهای عقیدتی و سیاسی انجام میگیرد. فعالیتهای این بخش در استانهای ایلام، خوزستان، بوشهر، هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، حومه تهران، کردستان، همدان، لرستان، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد پراکنده شده است. مسئولیت پروژههای محرومیت زدایی بر عهده «قرارگاه سازندگی قرب کوثر» است که از زیرمجموعههای خاتمالانبیا محسوب میشود. مسئولان این قرارگاه مدعی هستند که بیش از ۳۶ هزار پروژه در زمینه محرومیتزدایی انجام دادهاند. قرارگاه قرب کوثر پروژههای محرومیتزدایی را با همکاری «سازمان بسیج سازندگی» انجام میدهد.
حوزه تحقیقات: فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی قرارگاه خاتمالانبیا در «مرکز تحقیقات کاربردی و خودکفایی» انجام میشود. این مرکز از سال ۱۳۹۲ تاسیس شده است. ارتقا سطح علمی، پیاده سازی اقتصاد مقاومتی، توسعه فناوریها و حرکت به سمت خودکفایی علمی و صنعتی از اهداف این حوزه اعلام شده است. «مرکز تحقیقات کاربردی و خودکفایی» همچنین مسئول تهیه و تنظیم «فهرست تحریم معکوس» است. بر اساس این فهرست، کالاهایی که توسط سازندگان داخلی تولید و تامین شدهاند، نباید از خارج از کشور تامین شوند.
- شرکتهای زیرمجموعه:
شرکتهای «سپاسد»، «نیروگستر»، «سماوات»، «موسسه فاطر» در حوزه آب و فاضلاب، شرکت صنعتی دریایی ایران «صدرا» در حوزه تجهیزات دریایی، موسسه مهندسی «رهاب» در حوزه خطوط قطار شهری و بین شهری، شرکت «تهران گسترش»، موسسه «ولیعصر»، موسسه «عاشورا» و شرکت تخصصی «شهیدرجایی» در حوزه راهسازی، موسسه «مکین» در حوزه ساخت اسکلههای تجاری، موسسه «دریاساحل» در حوزه تجهیزات حفاری، موسسه «فجر» و موسسه «حرا» در زمینه ساخت تونل و سد، موسسه «ثارالله» در حوزه سدهای مخزنی، از جمله مشهورترین و فعالترین موسسهها و شرکتهای زیرمجموعه قرارگاه خاتمالانبیا هستند. تعداد شرکتهای فعال زیرمجموعه این قرارگاه، بیش از ۸۰۰ شرکت اعلام شده است. قرارگاه خاتمالانبیا در سال ۱۳۹۷، مجری اجرای ۴۰ پروژه با ارزش ۱۲۰هزار میلیارد تومان شده است.
جزئیات زیر مجموعههای خاتمالانبیا و شرکتهای وابسته به آن به شرح زیل است:
قرارگاه نوح: زمینه فعالیت این قرارگاه در حوزههای گودبرداری، برنامه ریزی و ساخت جادهها و زیرساختها، برنامهریزی و حفاری فضاهای زیرزمینی و تونلها، بارگیری و نصب تجهیزات پالایشگاهی، برنامهریزی و حفاری سازههای دریایی ساحلی و دریایی، مشاوره در زمینه خدمات مهندسی و ساخت و ساز، نصب و راهاندازی نفت ، صنایع گاز و پتروشیمی است. زیر مجموعهها و شرکتهای وابسته به قرارگاه عبارتند از:
- گروه شهید رجایی: پیمانکار پروژههای ساختمانی، پل، جاده، تونل، راه آهن و زیرساختهای نفت و گاز است. این گروه پروژه بزرگراه چهار طبقه «شهید صدر» را اجرا کرد. «عباس اکبری»، مدیرعامل این شرکت در سال ۱۳۹۳ به رسانهها گفت که این گروه در ساخت ۸۰ درصد از پلهای تهران شرکت کرده است. وی گفت که ماموریت گروه این است که پروژهها را به موقع و با کیفیت بالا و هزینه پایین انجام دهد.
- شرکت صدرا: این شرکت در سال ۱۳۴۷ در بوشهر تاسیس شد. صدرا یک شرکت کشتی سازی و تعمیر کشتی در ایران است. این شرکت همچنین با تمرکز بر بازارهای داخلی و خارجی وارد صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در دریای مدیترانه و ساخت و ساز شهری زیربنایی شده است. از جمله پروژههای نفت و گاز که شرکت درگیر آن بوده است، مراحل برنامهریزی و اجرایی فازهای ۱۳ ، ۲۳ و ۲۴ میدان نفتی پارس جنوبی است. در سالهای اخیر، به دلیل حجم زیاد بدهی و ورشکستگی، این شرکت مورد توجه رسانهها قرار گرفته بود. در سال ۱۳۸۸ ، قرارگاه خاتم الانبیا ۵۰ درصد سهام کشتی سازی متعلق به صدرا را خریداری کرد تا از بدهیهای بیشتر این شرکت جلوگیری کند. در سال ۱۳۹۲ گزارش شد که خاتم الانبیا ۶۲ درصد از سهام صدر را به شرکت خصوصی «آبان رهان» واگذار کرده است. ظاهرا این تحویل پس از درخواست «بیژن نامدار زنگنه»، وزیر نفت، به منظور خصوصی سازی و تغییر مدیریت کشور در زمینه نفت و گاز صورت گرفت. با این حال، فرمانده خاتم الا نبیا، «سردار عبادالله عبداللهی»، خبر این انتقال را تکذیب کرد. در سال ۱۳۹۵ ، عبداللهی به رسانهها گفت که خاتم الانبیا ۷۲ درصد سهام صدرا را در اختیار دارد و برخی از بدهیهای شرکت را پرداخت کرده است. وی همچنین ادعا کرد که طبق برآورد خاتم الانبیا، صدرا میتواند ۵۰۰۰ شغل جدید ایجاد کند. طبق گفته عبداللهی، برای احیای صدرا وکمک به رشد اقتصادی کشور، خاتم الانبیا ۲۵ میلیارد دلار درفازهای پارس جنوبی هزینه کرده و نیاز به تامین ۵ میلیارد دلار دیگر برای تکمیل پروژه است.
- مؤسسه دریا ساحل: اطلاعات محدودی درباره این مؤسسه وجود دارد. دادههای موجود شرکت طرف قرارداد این مؤسسه، شرکت RSP، نشان میدهد که این موسسه کارفرما در عملیات مکانیکی و نصب ترمینالهای دریچه خطوط لوله است. این مؤسسه در پروژههای کوچک زیربنایی نیز دخیل است. در سال ۱۳۹۳ ، خبرگزاری ایرنا، گزارش داد که این موسسه ۶۶۵۰ پروژه را اجرا کرده است و ۱۲۹۸۷ پروژه زیربنایی دیگر شامل ساخت ۵۷۰ مسجد، ۷۸۰ ورزشگاه، ۵۵ پایگاه بسیج و ۴۷۶ مدرسه به این موسسه واگذار شده است.
- مؤسسه مكین: این موسسه در لایروبی و ساخت سازههای دریایی، از جمله بنادر فعالیت دارد. در سال ۱۳۸۷ ، ساخت یک اسکله ۱۲۰۰۰ تن در بندر کیش به مؤسسه مکین واگذار شد. در سال ۱۳۹۳ ، معاون مدیر موسسه، «حسین قربانی»،عنوان کرد، که برای احداث بندر چابهار باید ۱۷ میلیون متر مکعب لایروبی صورت گیرد، که تا کنون نصف کار انجام شده است.
قرارگاه کربلا: - در سدسازی، ساخت جاده، حمل و نقل و آبیاری فعال است. علاوه بر این، درپروژههای محرومیتزدایی ، ایجاد شغل و پروژههای زیربنایی در مناطق محروم فعالیت دارد. به گفته فرمانده ستاد کربلا در خوزستان، سرهنگ «ابراهیم نعامی»، این قرارگاه در ۵۴۰۰ زیرساخت، ایجاد شغل و کاهش فقر در استان خوزستان، کردستان، کرمانشاه، هرمزگان، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان و خراسان فعالیت داشته است .
برخی از شرکتهای تابعه و شرکتهای برجسته قرارگاه کربلا عبارتند از:
- گروه سپاسد: این گروه در سال ۱۳۷۱ با هدف «کمک به توسعه پایدار ایران برای نسلهای کنونی و آینده» تاسیس شد. درتارنمای «سپاسد»، به کارنامه این گروه در تکمیل پروژههای بزرگ «ملی» مانند سد مخزن کرخه و سد خاکی گتوند علیا، اشاره شده است. فعالیتهای این شرکت عبارتند از: «پروژههای زیربنایی، مانند سازههای سد و جذب آب، آبیاری، زهکشی و شبکههای حمل و نقل آب، حمل و نقل ریلی (مترو)، نیروگاهها و سیستمهای انتقال نیرو.»
- مؤسسه ثارالله: این موسسه در سال ۱۳۶۹ برای کمک به بازسازی پس از جنگ تاسیس شد. فعالیتهای این موسسه شامل پروژههای زیربنایی مانند ساخت سد و ساخت تونل است. در سال ۱۳۹۴، «مهدی محمدباقری»، مدیر عامل آن، اعلام کردکه این موسسه در حال توسعه یک راه آهن ۶۷ کیلومتری از چابهار به ایرانشهر همراه با ساخت یک کارخانه فولاد در بافت، ساخت سد ذخیره سازی پلرود گیلان، شهیدان امیر تیموری سد ذخیره (صفارود) و تکمیل خطوط لوله آب از سد تالیوار تا همدان و صفرود تا کرمان، بوده است.
- مؤسسه عاشورا: فعالیتهای این موسسه شامل پروژههای ساختمانی زیربنایی و پروژههای فرهنگی است. در سال ۱۳۹۵ ، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا، سرلشکر عبادالله عبداللهی، عنوان کرد که مؤسسه «عاشورا» در حال اجرای پروژه خط انتقال آب از رودخانه زرین رود در تبریز بوده است. همچنین در همان سال عبداللهی ، از ساخت محوطهسازی باغ موزه دفاع مقدس تبریز با ۱۰۰۰۰ متر مربع بوسیله این مؤسسه، خبر داد.
- مؤسسه فجر: این مؤسسه در پروژههای زیربنایی فعالیت میکند. درشهریورماه سال ۱۳۹۷، اداره روابط عمومی مؤسسه به رسانهها اعلام کرد که این موسسه در حال ساخت و تکمیل ۵ پروژه زیربنایی را در استان فارس در زمینه سدسازی، ساخت و توسعه امکانات حمل و نقل، بوده است. این پروژهها شامل تکمیل سد بتنی قلتکی هایقردر شهر فیروزآباد و ساخت سد کازرون برای تأمین آب و آبیاری سالانه ۱۲ هزار هکتار زمینهای کشاورزی بوده است. علاوه بر این مؤسسه ، در پروژههای زیربنایی گسترده در استانهای کهگیلویه و بویر احمد شرکت کرده است.
قرارگاه کوثر: فعالیتهای این قرارگاه شامل پروژههای بزرگ مانند ساخت و ساز جاده و پروژههای زیربنایی کوچک است. قرارگاه کوثر همچنین در پروژههای محرومیتزدایی شرکت دارد. در سال ۱۳۹۶ ، فرمانده ستاد، «سرلشکر ضیاالدین حزنی» به رسانهها گفتکه این قرارگاه در ۴۷۰۰۰ پروژه محرومیتزدایی در شمال غربی و جنوب غربی کشور و همچنین در برخی استانهای کشور مشارکت داشته است. در میان فعالیتهای کوثر، ساخت مراکز بهداشتی، امکانات ورزشی و کشاورزی است. زیر مجموعههای قرارگاه کوثر عبارتند از:
- مؤسسه تهران گسترش: زمینه اصلی فعالیت این مؤسسه، ساخت جادهها و بزرگراهها است. در سال ۱۳۸۹ ، قرارداد ساخت بزرگراه قم به مشهد به طول ۱۱۰۰ کیلومتر که به عنوان «حرم به حرم» شناخته میشود، به این مؤسسه واگذار شد. درحال حاظر، مؤسسه انجام تعدادی از پروژههای ساخت و ساز بزرگراه، از جمله راهاندازی بزرگراه اراک به خرم آباد را بر عهده دارد.
- مؤسسه سموات: این مؤسسه در زمینه ارتباطات، انرژی، فناوری اطلاعات، حمل و نقل، صنایع پتروشیمی، نفت و گاز و همچنین پروژههای محرومیتزدایی فعالیت میکند. در سالهای اخیر، قراردادی برای پروژه توسعه فیبر نوری در سراسر کشور، به این مؤسسه اعطا شد.
- مؤسسه حرا: این مؤسسه در سال ۱۳۷۲ تاسیس شد و پروژه های زیربنایی کوچک و بزرگ را اجرا می کند. ساخت تونل ها و زیر گذرگاه های آرش، اسفندیار، نیایش وکانال ولنجک ازنمونه پروژه هایی است که در سالهای اخیر به این مؤسسه واگذار شده اند. این موسسه همچنین در پروژه های کشاورزی فعال است. نمونه این پرو ژه ها اجرای طرح تامین آب برای زمین های کشاورزی باباکلان، واقع در شهرستان گچساران در استان های کهگیلویه و بو یر احمد است.
قرارگاه قائم:در سال ۱۳۷۲ تاسیس شد و در ساخت تونلها، جادهها و ساختمانها، سدها و نیروگاهها فعالیت میکند. شرکتهای زیر مجموعه این قرارگاه عبارتنداز:
- شرکت نیروگستر: این شرکت در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد و در زمینه برق و تجهیزات برق، از جمله تابلوهای برق کار میکند. این شرکت همچنین در پروژههای نفت و گاز فعالیت دارد. نمونه این پروژهها اجرای خط لوله گاز ششم است که هدف آن عرضه گاز به مناطق غرب در حال راهاندازی میباشد. در سال ۱۳۹۵، «امانالله زارع» مدیر عامل ایت شرکت ، گفت که این شرکت مرحله چهارم این پروژه را در استانهای کردستان و کرمانشاه تکمیل کرده است. به گفته این شرکت، خط لوله گاز ایران به بغداد به ارزش ۷۰ میلیون یورو به پایان رسیده است.
- مؤسسه عمران: این مؤسسه در زمینه حمل و نقل و راهآهن مشارکت داشته است. از نمونه این پروژه ها، تکمیل راهآهن و سازههای فنی درخط آپرین به بهرام، راهآهن و سازههای فنی مشهد، حفاری و تثبیت تونلهای هیدرتیک در سد گتوند علیا را میتوان نام برد.
- مؤسسه رهاب: مؤسسه «رهاب» در انتقال آب فعالیت میکند و در سال۱۳۸۲ ،پروژه تونل انتقال آب نوسود به میزان ۲۶ کیلومتر به این مؤسسه اعطا شد. همچنین ساخت راه ورود به سد کارون۴ و پروژههای سیمان ۴ بیدله و فارس بوسیله این مؤسسه انجام شده است.
- مؤسسه مشاوری و مهندسی ایمنسازان: این مؤسسه در سال ۱۳۸۷ تاسیس شده است که در مهندسی، مشاوره و ساخت جادهها و حمل و نقل، سدها و تونلها مشغول به فعالیت است. در گذشته این مؤسسه تعدادی از پروژههای بزرگ، از جمله خدمات مشاوره و طراحی برای تونل ۲ انتقال آب نوسود، خدمات مشاوره و طراحی برای ساخت سازههای انتقال آب برای تونل نوسود، و خدمات مشاورهای برای مدیریت خط ۷ مترو تهران را اجرا و تکمیل کرده است.
- مؤسسه ولی عصر: این مؤسسه در ساخت جادهها و راهآهن فعال است. اخیرا در ۵ پروژه ساخت و ساز جاده و منابع طبیعی در استان خوزستان کار میکند. یکی از این پروژهها، رو سازی خط ۲ راه آ هن اهواز- سربند به طول ۱۰۰ کیلومتر است.پروژههای دیگر این موسسه عبارتند از: جاده کمربندی ماهشهر به هندیجان ، زیر ساختها و روسازی خط ۲ راه آهن اهواز- اندیشمک و جاده اصلی سد کوران به ایذه.
گروه سپانیر: در پروژههای نفت و گاز، فنی و مهندسی شرکت میکند. یکی شرکتهای مهم این گروه شرکت صنایع نفت و گاز «سپانیر» است. این گروه در اوایل ریاست جمهوری محمود احمدینژاد عهدهدار اجرای مرحلههای ۱۵ و ۱۶ فاز گازی پارس جنوبی شد.
نظرات
ارسال یک نظر